Difference between revisions of "Brukdjin:Dzsijo"

From Vikoli
Jump to navigation Jump to search
(kawari ein arabkirain)
mNo edit summary
 
(178 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 1: Line 1:
yaa aljin! un jiyo / kiki / geo(metric) / 葉, ein lerajin, leradanun viossa per akote 4 muai ima. enden apar nyojin, mena un imawen leradan mangemange ting tsui viossa.
<noinclude>{{DISPLAYTITLE:Zsiyo}}</noinclude>


vintuadag (sintudag men f viossa) f un 27d vapamuai 2022t (zamisalijin). hanukin anglossa, jongossa, au apar melayossa.
Yá aldok! Un '''Zsiyo'''zsin, a un poleradan Viossa per akote tre toszi ima. Na 2025t, un dan poborte viossadiskord, men posuruk ima per beglera a begopeta!


gustun mah mahossa, spil hammasbasu, kaku kompyudwaibma auau.
Unya vintuadá ti 27d 8m 2022t. Un hanuki anglossa, putonghwossa, a apar malayossa.


==zantumam==
Un yuentena [[leksember 2022|Leksember 2022t]] inemade, a ainlatena [[Davi hanu!|''Davi hanu!'']] 40s telraz made. Yoktel fu [https://duostories.org/vios-vios Duovimi] a al hazsikaku fu [[Leksember 2023]] wrun un tte!
yamm unna zantumam f un.


{| class="wikitable" style="text-align: center"
Mena, lestedua '''opeta''' viossa noyazsin made. Ker kara, un dua apu hei anyansöng dokoa helenázma viossain.
|+midzan tumam
 
==Zan au kaku==
 
Afto zsangnen mahaklarti zantropos a kakutropos fu unya wovor.
 
===Zantropos===
 
====Mitzan====
Afto skalla mkina mitzan ine unya wovor.
 
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
!
!Lepa
!Alvyol
!Payatsi
!Ngangi
!Horla
|-
|-
! rowspan="2" |tropos↓!!plas→!! colspan="2" |lepa
!Hana
! colspan="2" |alviol!! colspan="2" |alviolkrüxa
|m
! colspan="2" |hinakrüxa
!gorla
|-
!fal→
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
|-
! colspan="2" |hana
|
|m||
|n
|n
| |
|(j̃)
|ɰ̃
|
|
|ŋ
|-
!Bamba
|p&nbsp;&nbsp;b
|t&nbsp;&nbsp;d
|
|
|-
|k
! colspan="2" |bamba
|p||b||t||d
|
|
| ||k||ɡ
|(ʔ)
|-
|-
! colspan="2" |bambadefendo
!Bamfendo
||
|| ||t͡s||d͡z
|t͡ɕ
|d͡ʑ
||
||
|
|
|-
|ts
! colspan="2" |r-lik zan
|(tɕ)
|
|
|
|
|-
!Fendo
|f&nbsp;&nbsp;ʋ
|s&nbsp;&nbsp;z
|ɕ&nbsp;&nbsp;ʑ
|h
|-
!Slak
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|-
! colspan="2" |fendo
!Sebyazannen
||f
||v||s
|z
||(x)
||
|h
|-
! colspan="2" | sebiazannen
|
|w
|
|
|l
|l
|
|j
|j
|
|w
|
|
|
|}
|}


{| class="wikitable" style="text-align: center"
*/j̃ ɰ̃/ ti wamel /ɲ ŋ/ kara, men imagoro hei razhanaözeki sebyazan na dayele.
|+sebiazan tumam
*/t͡s/ a /s/ deki zanena na [t͡ɕ] a [ɕ] koske akote furalik sebyazan os na mitzanklani.
*/d͡ʑ/ a /ʑ/ sparana [ʑ] made imagoro.
*/h/ deki zanena na [ɦ] os nil na mellan fu ni sebyazan.
*/ɰ/ deki zanena fanszuka: [j] akote furalik sebyazan, [ɰ] akote andra sebyazan, a mae andra. Soe wrun /g/ na dan.
 
====Sebyazan====
Na kundur, sebyazan unya wovor ine nai tak klar. Yanna wo sebyazan ka altid undaus na komsa, a ein mellanlik sebyazan ka fanszuka na kutsiplas–soe dekti kraizena os nai, a dekti obalik os mellanlik na pikkatai.
 
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
!
!Fura
!Mellan
!Hina
|-
|-
! rowspan="2" | katai↓
!Oba
!plas→!! colspan="2" | fura!!mellan
|i&nbsp;&nbsp;iː
!hina
|
|ɯ&nbsp;&nbsp;ɯː
|-
|-
!fal→!!naikrais!!kraislepa!!naikrais!!kraislepa
!Mellan
|e&nbsp;&nbsp;eː
|o&nbsp;&nbsp;oː
|-
|-
! colspan="2" | oba
!Una
|i(ː)
|
|y(ː)|| colspan="2" | ɨ~ʉ~ɯ~u(ː)<ref>/u/ her aparlik /u/ inye nihonossa, yokutid deki mellanlik, os naikraislik, os ryoho.</ref>
|a&nbsp;&nbsp;aː
|-
|
! colspan="2" | mellan
|ɛ(ː)~e(ː)||ø(ː)|||(ə)<ref>mono yamm iñe naijongsilba, doko /e/ na haji.</ref>||ɔ(ː)~o(ː)
|-
! colspan="2" | unna
 
| colspan="4" | a(ː)~ɑ(ː)
|}
|}


===zanruul===
*Pikka sebyazan dekti hanuyena na niraz sebyazan: na tato, // deki zanena lik /i.i/.
*yamki [ʔ] na mellan ni sebiazan inye qigau silba. (ttb: fu un [fɨʔun])
*Huwiya fu mellanlik sebyazan /ɘ/ mae tun. Na wlavna, soe wrun /y ø/ na dan.
*/p/, /t/, /k/ kibli [p̚], [t̚], [k̚]; /b/, /d/, /g/ kibli [p], [t], [k] na owari silba os inye 2razmidzan. (ttb: likko [li̠ʔko])
*/ɯ/ yanti mae likzan. Akote niltid soe [u] na wvir.
*/n/, /t/, /d/ kibli hammaslik ([n̪], [t̪], [d̪]) de au za /ɾ/.
* /a/ long hel unaspésu; soe deki [ɑ] os [ɐ] na strani.
*/h/ kibli [x~χ] za unnalik sebiazan os inye mangefestamidzan, [ç] za obalik sebiazan.
*/ɾ/ kibli [r] za midzan.
*/j/ kibli [ʝ] de /i/ os /y/.


==kakutro==
=====Tsui /ɘ/=====
unna yamm kakutro f un. yamm mange tro f kaku sama zan.
Asoko sebyazan mae srani.
{| class="wikitable" style="text-align: center"
|+alfakrun
!a
!b
!d
!dz
!e
!f
!g
!h
|-
|a~ɑ
|b
|d
|d͡z
|ɛ~e~ə
|f~ɸ
|g
|h~x
|-
!i
!j
!k
!l
!m
!n
!ng
!ny
|-
|i~j
|d͡ʑ~d͡ʒ
|k
|l
|m
|n
|-
!o
/ ö
! p
!q
!r
!s
!sz / x
!t
|-
|ɔ~o
| œ~ø
|p
|t͡ɕ~t͡ʃ
|ɾ~r
|s
|ɕ~ʃ
|t
|-
!ts
 
!u
!v
!w
!y
!z
!zs
|-
|t͡s
|ɯ~u~w
|y
|v
|w
|ʝ~j / y
|z
|ʑ~ʒ
|}


==== anderruul ====
Na danwovor, snano sebyazan /y ø/ umdaus na mae koto. Za ryó hei viskena na /ø/ made, afto sebyazan utenkraizenabli na yok mellanlik sebyazan made. Na andra, afto noya sebyazan wrun utenkoina fu /e/ na kotówari. Ryó verszo tsiyaunen: na yottid, eins verszo ende kraisena [ɘ~ɞ] ⟨ö⟩, ale nis verszo niltid komsa [ɘ~ə] ⟨e⟩.
*bruk mit akyut kirain f kataisebiazan.
*yokutid awen yamm mit grav kirain (à, è, ì, ò, ù) f jongsilba (ttb: ohàre), mena afto mangetid mono koske opeta.
*bruk ''i'' au ''u'' per /j/ au /w/ inye 2sebiazankláni, os za midzan. (ttb: ''nam'''ai''''', '''''mi'''etta'')
*'''al''' 2razkirain hanuyena lik zan f hei inye alplas. (ttb: ''ma'''ng'''e, '''ng'''uo'''ng''''' ende hanuyena /ma.ŋe/, /ŋwoŋ/) li zol, bruk ''<nowiki/>'<nowiki/>'' os ''-'' per mahklár li hei hanuyena na sebia kirain.  


===кирилкаку / kirilkaku===
===Kakutropos===
аўен йамм кирилкаку. (тўо най брукена, груун харнай таста ф афто.) / awen yamm kirilkaku. (tuo nai brukena, grún harnai tasta f afto.)
Kakutropos na unya wovor akote mellanlik. Nilting komsa kalap yanna her.
{| class="wikitable" style="text-align: center"
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|+алфакрұн
!
!Lepa
!Alvyol
!в
!Payatsi
!г
!Ngangi
!д
!Horla
!ѕ
!е
!з
|-
|-
|a~ɑ
!Hana
|b
|v
|g
| d
|d͡z
|ɛ~e~ə
|z
|-
!и
!ј / й
|-
|i~j
|j
|k
|l
|m
|m
|n
|n
|-
!o
! ө
!п
!у / ұ
!ԝ / ў
|-
|ɔ~o
|œ~ø
|p
|ɾ~r
|s
|t
|ɯ~u~w
|w
|-
! ц
!џ / ђ
|-
|y
|f~ɸ
|h~x
|t͡s
|t͡ɕ~t͡ʃ
|d͡ʑ~d͡ʒ
|ɕ~ʃ
|ʑ~ʒ
|}
=== اربککو / arabkaku ===
unna yamm arabkaku f un. (gien, harnai-n tasta.)
{| class="wikitable" style="text-align: center"
|-
! rowspan="2" |midzan!!plas→!! colspan="2" |lepa
! colspan="2" |alviol!! colspan="2" |alviolkrüxa
! colspan="2" |hinakrüxa
!gorla
|-
!fal→
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
|-
! colspan="2" |hana
|
|م||
| ||ڽ
|
|
|ڠ
|ng ~ g
|
|
|-
|-
! colspan="2" |bamba
!Bamba
|پ||ب||ت||د
|p&nbsp;&nbsp;b
|t&nbsp;&nbsp;d
|
|
| ||ک||گ
|k
|
|-
! colspan="2" |bambadefendo
||
|| ||ط||ض
||
||
|
|
|-
|-
! colspan="2" |r-lik zan
!Bamfendo
|
|
|
|
|
|
|ts
|
|
|
|
|
|
|-
|-
! colspan="2" |fendo
!Fendo
|
|f&nbsp;&nbsp;v
||ۏ||س
|s&nbsp;&nbsp;z
|ز
|sz&nbsp;&nbsp;zs
|ش
|w ~ ŵ
|h
||
||
|ح
|-
|-
! colspan="2" | sebiazannen
!Slak
|
|
|ۋ
|r
|
|
|
|
|
|
|-
!Sebyazannen
|
|
|l
|y
|w
|
|
|}
|}
sebiazan har 2 tro f hei. eins, sebiazan nai altid kakena; nis, sebiazan altid kakena, samalik hél alfakrún.


==== sebiazan (1s tro) ====
Kakutropos per sebyazan awen mellanti.  
kirain altid na kirainkleya oba midzankirain. li nai yamm midzankirain, bruk ا (alif).
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
{| class="wikitable" style="text-align: center"
!
!Fura
! Mellan
!Hina
|-
|-
! rowspan="2" | sz (1s)
!Oba
!plas→!! colspan="2" | fura!!mellan
|i&nbsp;&nbsp;í
!hina
|
|u&nbsp;&nbsp;ú
|-
|-
!fal→!!naikrais!!kraislepa!!naikrais!!kraislepa
!Mellan
|e&nbsp;&nbsp;é
|ö ~ e
|o&nbsp;&nbsp;ó
|-
|-
! colspan="2" | oba
!Una
|اِ
|
|اِ|| colspan="2" | اُ
|a&nbsp;&nbsp;á
|-
|
! colspan="2" | mellan
|اِ||اُ||| ||اُ
|-
! colspan="2" | unna
 
| colspan="4" | اَ
|}
f kataisebiazan os nirazsebiazan (lik ''ai''), bruk ein kirain (ی os و) za mitkirainkleyamidzankirain.
 
(li nai deki tasta kirainkleya, deki awen bruk ی os و kirain.)
 
==== sebiazan (2s tro) ====
al sebiazan kakena.
{| class="wikitable" style="text-align: center"
|-
! rowspan="2" | sz (2s)
!plas→!! colspan="2" | fura!!mellan
!hina
|-
!fal→!!naikrais!!kraislepa!!naikrais!!kraislepa
|-
! colspan="2" | oba
|ۉ|| colspan="2" | و
|-
! colspan="2" | mellan
|ە||ۅ||| ||ؤ
|-
! colspan="2" | unna
 
| colspan="4" | ا
|}
bruk '''szaddah''' f kataisebiazan.
 
==== andrarúl ====
 
* bruk østarab laskukirain.
* '''szaddah''' f gienmidzan.
 
==hanutro==
mangetid ('''nai altid''') brukun festako os tsunagako, danki na [https://vikoli.org/Brukdjin:Lumakot_Luna/lk#Glossaruul glossaruul f lunamik]. f suruko harun afto.
{| class="wikitable" style="text-align: center"
|+f suruko
!da
!suruko
!yena
!vil/treng<ref>li "vil", "bli", "treng" iñe fras sebia suruko, afto ruul duaibmatrengnai.</ref>
!tid
!deki
!ak/nai
!spür
!surujin
!mono/awen
|-
| rowspan="3" |da-
| rowspan="3" |(ko)
| rowspan="3" | -(y)ena-
| -vil-
| -dan-, -ha(ji)-
| -ki-
| rowspan="3" | -nai-
| rowspan="3" | -we-
| -(u)n-, -v(i)-
| rowspan="3" | -mon(o)-, -(a)wen-
|-
| -bli-
| -ima-, -imau(en)-, -en(d)e-
| -tsa-
| -d(u)-, -(do)k-
|-
| -treng-
| -mir-, -(owa)ri-
| -ti-
| -s(or)-, -h(e)i-
|}
|}
'''ttb:'''
Na andra, hanasebyazan dekti kakuyena mit tolonpipo: ⟨ĩ ũ ẽ õ ã⟩


*un nai xiru dan. = ''xirudannain.''
*dok vil mir nam we? =  ''vilk nammirwe?''
*un nai deki hanu dan afto. = ''hanudankinain afto.''
*deki nai we vi spil? = ''spilkinaiwev?''
<references />
<references />

Latest revision as of 09:18, 3 December 2025


Yá aldok! Un Zsiyozsin, a un poleradan Viossa per akote tre toszi ima. Na 2025t, un dan poborte viossadiskord, men posuruk ima per beglera a begopeta!

Unya vintuadá ti 27d 8m 2022t. Un hanuki anglossa, putonghwossa, a apar malayossa.

Un yuentena Leksember 2022t inemade, a ainlatena Davi hanu! 40s telraz made. Yoktel fu Duovimi a al hazsikaku fu Leksember 2023 wrun un tte!

Mena, lestedua opeta viossa noyazsin made. Ker kara, un dua apu hei anyansöng dokoa helenázma viossain.

Zan au kaku

Afto zsangnen mahaklarti zantropos a kakutropos fu unya wovor.

Zantropos

Mitzan

Afto skalla mkina mitzan ine unya wovor.

Lepa Alvyol Payatsi Ngangi Horla
Hana m n (j̃) ɰ̃
Bamba p  b t  d k
Bamfendo ts (tɕ)
Fendo f  ʋ s  z ɕ  ʑ ɰ h
Slak ɾ
Sebyazannen l j w
  • /j̃ ɰ̃/ ti wamel /ɲ ŋ/ kara, men imagoro hei razhanaözeki sebyazan na dayele.
  • /t͡s/ a /s/ deki zanena na [t͡ɕ] a [ɕ] koske akote furalik sebyazan os na mitzanklani.
  • /d͡ʑ/ a /ʑ/ sparana [ʑ] made imagoro.
  • /h/ deki zanena na [ɦ] os nil na mellan fu ni sebyazan.
  • /ɰ/ deki zanena fanszuka: [j] akote furalik sebyazan, [ɰ] akote andra sebyazan, a mae andra. Soe wrun /g/ na dan.

Sebyazan

Na kundur, sebyazan unya wovor ine nai tak klar. Yanna wo sebyazan ka altid undaus na komsa, a ein mellanlik sebyazan ka fanszuka na kutsiplas–soe dekti kraizena os nai, a dekti obalik os mellanlik na pikkatai.

Fura Mellan Hina
Oba i  iː ɯ  ɯː
Mellan e  eː ɘ o  oː
Una a  aː
  • Pikka sebyazan dekti hanuyena na niraz sebyazan: na tato, /iː/ deki zanena lik /i.i/.
  • Huwiya fu mellanlik sebyazan /ɘ/ mae tun. Na wlavna, soe wrun /y ø/ na dan.
  • /ɯ/ yanti mae likzan. Akote niltid soe [u] na wvir.
  • /a/ long hel unaspésu; soe deki [ɑ] os [ɐ] na strani.
Tsui /ɘ/

Asoko sebyazan mae srani.

Na danwovor, snano sebyazan /y ø/ umdaus na mae koto. Za ryó hei viskena na /ø/ made, afto sebyazan utenkraizenabli na yok mellanlik sebyazan made. Na andra, afto noya sebyazan wrun utenkoina fu /e/ na kotówari. Ryó verszo tsiyaunen: na yottid, eins verszo ende kraisena [ɘ~ɞ] ⟨ö⟩, ale nis verszo niltid komsa [ɘ~ə] ⟨e⟩.

Kakutropos

Kakutropos na unya wovor akote mellanlik. Nilting komsa kalap yanna her.

Lepa Alvyol Payatsi Ngangi Horla
Hana m n ng ~ g
Bamba p  b t  d k
Bamfendo ts
Fendo f  v s  z sz  zs w ~ ŵ h
Slak r
Sebyazannen l y w

Kakutropos per sebyazan awen mellanti.

Fura Mellan Hina
Oba i  í u  ú
Mellan e  é ö ~ e o  ó
Una a  á

Na andra, hanasebyazan dekti kakuyena mit tolonpipo: ⟨ĩ ũ ẽ õ ã⟩