Difference between revisions of "Brukdjin:Dzsijo"

From Vikoli
Jump to navigation Jump to search
No edit summary
mNo edit summary
 
(199 intermediate revisions by 2 users not shown)
Line 1: Line 1:
yaa aljin! un jiyo, ein lerajin, leradanun viossa per akotê 3 muai ima. endên apar ñojin, mena un imawen leradan mangemange ting tsui viossa.
<noinclude>{{DISPLAYTITLE:Zsiyo}}</noinclude>


vintuadag (sintudag men f viossa) f un 27d vapamuai 2022t (zamisalijin). hanukin anglossa, jongossa, au apar mêlayossa.
Yá aldok! Un '''Zsiyo'''zsin, a un poleradan Viossa per akote tre toszi ima. Na 2025t, un dan poborte viossadiskord, men posuruk ima per beglera a begopeta!


gustun mach machossa, spil hammasbasu, kaku kompyudwaibma auau.
Unya vintuadá ti 27d 8m 2022t. Un hanuki anglossa, putonghwossa, a apar malayossa.


==zantumam==
Un yuentena [[leksember 2022|Leksember 2022t]] inemade, a ainlatena [[Davi hanu!|''Davi hanu!'']] 40s telraz made. Yoktel fu [https://duostories.org/vios-vios Duovimi] a al hazsikaku fu [[Leksember 2023]] wrun un tte!
yamm unna zantumam f un.
 
{| class="wikitable" style="text-align: center"
Mena, lestedua '''opeta''' viossa noyazsin made. Ker kara, un dua apu hei anyansöng dokoa helenázma viossain.
|+midzan tumam
 
==Zan au kaku==
 
Afto zsangnen mahaklarti zantropos a kakutropos fu unya wovor.
 
===Zantropos===
 
====Mitzan====
Afto skalla mkina mitzan ine unya wovor.
 
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
!
!Lepa
!Alvyol
!Payatsi
!Ngangi
!Horla
|-
|-
! rowspan="2" |midzan!!plas→!! colspan="2" |lepa
!Hana
! colspan="2" |alviol!! colspan="2" |alviolkruxa
|m
! colspan="2" |hinakruxa
|n
!gorla
|(j̃)
|-
|ɰ̃
!fal→
|
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
!mitkoi
!utenkoi
|-
|-
! colspan="2" |hana
!Bamba
|p&nbsp;&nbsp;b
|t&nbsp;&nbsp;d
|
|
|m||
|k
|n
| ||ɲ
|
|
|ŋ
|-
!Bamfendo
|
|
|-
|ts
! colspan="2" |bamba
|(tɕ)
|p||b||t||d
|
|
| ||k||ɡ
|(ʔ)
|-
! colspan="2" |bambadefendo
| style="background: silver;" |
| style="background: silver;" | ||t͡s||d͡z
|t͡ɕ
|d͡ʑ
| style="background: silver;" |
| style="background: silver;" |
|
|
|-
|-
! colspan="2" | fendo
!Fendo
|f||v||s||z
|f&nbsp;&nbsp;ʋ
|s&nbsp;&nbsp;z
|(ʑ)<ref>mono yamm iñe [d͡ʑ], li nai altid kawari na [ɕ]</ref>||x||
&nbsp;&nbsp;ʑ
|ɰ
|h
|h
|-
|-
! colspan="2" |r-lik zan
!Slak
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|-
! colspan="2" |sebiazannen
!Sebyazannen
|
|w
|
|
|l
|l
|
|j
|j
|
|w
|
|
|
|}
|}


{| class="wikitable" style="text-align: center"
*/j̃ ɰ̃/ ti wamel /ɲ ŋ/ kara, men imagoro hei razhanaözeki sebyazan na dayele.
|+ sebiazan tumam
*/t͡s/ a /s/ deki zanena na [t͡ɕ] a [ɕ] koske akote furalik sebyazan os na mitzanklani.
*/d͡ʑ/ a /ʑ/ sparana [ʑ] made imagoro.
*/h/ deki zanena na [ɦ] os nil na mellan fu ni sebyazan.
*/ɰ/ deki zanena fanszuka: [j] akote furalik sebyazan, [ɰ] akote andra sebyazan, a mae andra. Soe wrun /g/ na dan.
 
====Sebyazan====
Na kundur, sebyazan unya wovor ine nai tak klar. Yanna wo sebyazan ka altid undaus na komsa, a ein mellanlik sebyazan ka fanszuka na kutsiplas–soe dekti kraizena os nai, a dekti obalik os mellanlik na pikkatai.
 
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
!
!Fura
!Mellan
!Hina
|-
|-
! rowspan="2" |sebiazan
!Oba
!plas→!! colspan="2" |fura!!mellan
|i&nbsp;&nbsp;iː
!hina
|
|ɯ&nbsp;&nbsp;ɯː
|-
|-
!fal→!!naikraislik !!kraislik!!naikraislik!!kraislik
!Mellan
|e&nbsp;&nbsp;eː
|o&nbsp;&nbsp;oː
|-
|-
! colspan="2" |oba
!Una
|i
|
|y||
|a&nbsp;&nbsp;aː
|ɯ~u
|
|-
! colspan="2" |mellan
| ɛ~e|| (ø)<ref>nai yamm iñe ko, men deki hanuyena koske [y] bli plusunnalik.</ref>|||ə||ɔ~o
|-
! colspan="2" |unna
| colspan="4" |a~ɑ
|}
|}


=== zanruul ===
*Pikka sebyazan dekti hanuyena na niraz sebyazan: na tato, /iː/ deki zanena lik /i.i/.
*Huwiya fu mellanlik sebyazan /ɘ/ mae tun. Na wlavna, soe wrun /y ø/ na dan.
*/ɯ/ yanti mae likzan. Akote niltid soe [u] na wvir.
* /a/ long hel unaspésu; soe deki [ɑ] os [ɐ] na strani.


* nai yamm nirazmidzan au kataisebiazan.
=====Tsui /ɘ/=====
* /n/, /t/, /d/ deki bli hammaslik ([n̪], [t̪], [d̪]) de au za /ɾ/.
Asoko sebyazan mae srani.
* /p/, /t/, /k/ deki bli [p̚], [t̚], [k̚] na owari silba; /b/, /d/, /g/ deki bli [p], [t], [k] na owari silba.
* deki yamm [ʔ] na mellan ni sebiazan iñe qigau silba. (ttb: fu un [fɨʔun])
* /ɾ/ deki bli [r] za midzan.
* /x/ deki bli [χ] za unnalik sebiazan, [ç] za obalik sebiazan.
* /j/ deki bli [ʝ] de /i/ os /y/.


==kakutro==
Na danwovor, snano sebyazan /y ø/ umdaus na mae koto. Za ryó hei viskena na /ø/ made, afto sebyazan utenkraizenabli na yok mellanlik sebyazan made. Na andra, afto noya sebyazan wrun utenkoina fu /e/ na kotówari. Ryó verszo tsiyaunen: na yottid, eins verszo ende kraisena [ɘ~ɞ] ⟨ö⟩, ale nis verszo niltid komsa [ɘ~ə] ⟨e⟩.
unna yamm kakutro f un. yamm mange tro f kaku sama zan.


===alfakrun===
===Kakutropos===
yamm ni fal f alfakrun --- gammel au ño. ting iñe '''midori''' es kawari.
Kakutropos na unya wovor akote mellanlik. Nilting komsa kalap yanna her.
 
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
{| class="wikitable"
!
|+alfakrun (ñotro)
!Lepa
!a
!Alvyol
!b
!Payatsi
!c
!Ngangi
!d
!Horla
!e
!style="background:LightGreen" |ê
!f
!g
!h
!i
!j
!k
!l
!m
!n
!style="background:LightGreen" |ñ
!o
!(ö)
!p
!style="background:LightGreen" |q
!r
!s
!t
!u
!style="background:LightGreen" |ü
!v
!w
!style="background:LightGreen" |x
!y
!z
|-
|-
|a~ɑ
!Hana
|b
|style="background:LightGreen" |k~t͡s<ref>/k/ mono yamm iñe mangeraz midzan ka '''awen char bambamidzan''', li nai de /t͡s/.</ref>
|d
|style="background:LightGreen" |ɛ~e~ə
|ɸ~f
| g
|h
|i~j
|style="background:LightGreen" |d͡ʑ~d͡ʒ
|k
|l
|m
|m
|n
|n
|ɲ
|
|ɔ~o
|ng ~ g
|(œ~ø)
|
|p
|-
|t͡ɕ~t͡ʃ
!Bamba
|ɾ~r
|p&nbsp;&nbsp;b
|s
|t&nbsp;&nbsp;d
|t
|
|ɯ~u~w
|k
|y
|
|v
|-
|w
!Bamfendo
|ɕ~ʃ
|
|style="background:LightGreen" |j
|ts
|z
|
|}
|
 
|
{| class="wikitable"
|+alfakrun (''gammëltro'')
!a
!b
!c
!d
!e
!f
!g
!h
!i
!j
!k
!l
! m
!n
!o
!(ö)
!p
!r
!s
!t
!u
!v
!w
!y
!z
|-
|-
|a~ɑ
!Fendo
|b
|f&nbsp;&nbsp;v
|t͡s
|s&nbsp;&nbsp;z
|d
|sz&nbsp;&nbsp;zs
|ɛ~e
|w ~ ŵ
|ɸ~f
|g
|h
|h
|i~j
|-
|j
!Slak
|k
|
|r
|
|
|
|-
!Sebyazannen
|
|l
|l
|m
|y
|n
|ɔ~o
|(œ~ø)
|p
|ɾ~r
|s
|t
|ɯ~u~w
|v
|w
|w
|y
|
|z
|}
|}


awen yamm nirazkirain au treirazkirain. ting iñe '''rü''' nai brukena iñe ñotro, '''midori''' mono brukena iñe ñotro, '''kiero''' yokutid brukena iñe ñotro.
Kakutropos per sebyazan awen mellanti.  
{| class="wikitable"
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|+mangerazkirain
!
!ch
!Fura
! style="background:LightCoral" |cs
! Mellan
!dz
!Hina
! style="background:LightCoral" |dzs
!ng
! style="background:LemonChiffon" |nj
! style="background:LightGreen" |sc
! style="background:LemonChiffon" | sz
! style="background:LightGreen" |ts
! style="background:LightCoral" |(zs)
|-
|-
|x
!Oba
|t͡ɕ~t͡ʃ
|i&nbsp;&nbsp;í
|d͡z
|
|d͡ʑ~d͡ʒ
|u&nbsp;&nbsp;ú
|ɕk~ʃk
|ɕ~ʃ
|t͡s
| (ʑ~ʒ)
|}
 
=== anderruul===
yokutid awen yamm mit akyut kirain (á, é, í, ó, ú, ű) f jongsilba (ttb: ákkurat, ocháre) mena afto mangetid mono koske opeta.
 
==hanutro==
mangetid ('''nai altid''') brukun festako os tsunagako, danki na [https://vikoli.org/Brukdjin:Lumakot_Luna/lk#Glossaruul glossaruul f lunamik]. f suruko charun afto.
{| class="wikitable"
|+f suruko
!da
!suruko
!yena
!vil/treng<ref>li "vil", "bli", "treng" iñe fras sebia suruko, afto ruul duaibmatrengnai.</ref>
!tid
!deki
!ak/nai
!spür
!surujin
!mono/awen
|-
|-
| rowspan="3" |da-
!Mellan
| rowspan="3" |(ko)
|e&nbsp;&nbsp;é
| rowspan="3" | -(y)ena-
|ö ~ e
| -vil-
|o&nbsp;&nbsp;ó
| -dan-, -ha(ji)-<ref name=":0">owari au haji wenkibli suruko. li afto, -dan, -ima au -mir bli za owari au haji.</ref>
| -ki-
| rowspan="3" | -nai-
| rowspan="3" | -we-
| -(u)n-, -v(i)-
| rowspan="3" | -mon(o)-, -(a)wen-
|-
|-
| -bli-
!Una
| -ima-, -imau(en)-, -en(d)ê-
|
| -tsa-
|a&nbsp;&nbsp;á
| -d(u)-, -(do)k-
|
|-
| -treng-
| -mir-, -(owa)ri-<ref name=":0" />
| -ti-
| -s(or)-, -h(e)i-
|}
|}
'''ttb:'''
Na andra, hanasebyazan dekti kakuyena mit tolonpipo: ⟨ĩ ũ ẽ õ ã⟩


* un nai xiru dan. = ''xirudannain.''
*dok vil mir nam we? =  ''vilk nammirwe?''
*un nai deki hanu dan afto. = ''hanudankinain afto.''
*deki nai we vi spil? = ''spilkinaiwev?''<hr />
<references />
<references />

Latest revision as of 09:18, 3 December 2025


Yá aldok! Un Zsiyozsin, a un poleradan Viossa per akote tre toszi ima. Na 2025t, un dan poborte viossadiskord, men posuruk ima per beglera a begopeta!

Unya vintuadá ti 27d 8m 2022t. Un hanuki anglossa, putonghwossa, a apar malayossa.

Un yuentena Leksember 2022t inemade, a ainlatena Davi hanu! 40s telraz made. Yoktel fu Duovimi a al hazsikaku fu Leksember 2023 wrun un tte!

Mena, lestedua opeta viossa noyazsin made. Ker kara, un dua apu hei anyansöng dokoa helenázma viossain.

Zan au kaku

Afto zsangnen mahaklarti zantropos a kakutropos fu unya wovor.

Zantropos

Mitzan

Afto skalla mkina mitzan ine unya wovor.

Lepa Alvyol Payatsi Ngangi Horla
Hana m n (j̃) ɰ̃
Bamba p  b t  d k
Bamfendo ts (tɕ)
Fendo f  ʋ s  z ɕ  ʑ ɰ h
Slak ɾ
Sebyazannen l j w
  • /j̃ ɰ̃/ ti wamel /ɲ ŋ/ kara, men imagoro hei razhanaözeki sebyazan na dayele.
  • /t͡s/ a /s/ deki zanena na [t͡ɕ] a [ɕ] koske akote furalik sebyazan os na mitzanklani.
  • /d͡ʑ/ a /ʑ/ sparana [ʑ] made imagoro.
  • /h/ deki zanena na [ɦ] os nil na mellan fu ni sebyazan.
  • /ɰ/ deki zanena fanszuka: [j] akote furalik sebyazan, [ɰ] akote andra sebyazan, a mae andra. Soe wrun /g/ na dan.

Sebyazan

Na kundur, sebyazan unya wovor ine nai tak klar. Yanna wo sebyazan ka altid undaus na komsa, a ein mellanlik sebyazan ka fanszuka na kutsiplas–soe dekti kraizena os nai, a dekti obalik os mellanlik na pikkatai.

Fura Mellan Hina
Oba i  iː ɯ  ɯː
Mellan e  eː ɘ o  oː
Una a  aː
  • Pikka sebyazan dekti hanuyena na niraz sebyazan: na tato, /iː/ deki zanena lik /i.i/.
  • Huwiya fu mellanlik sebyazan /ɘ/ mae tun. Na wlavna, soe wrun /y ø/ na dan.
  • /ɯ/ yanti mae likzan. Akote niltid soe [u] na wvir.
  • /a/ long hel unaspésu; soe deki [ɑ] os [ɐ] na strani.
Tsui /ɘ/

Asoko sebyazan mae srani.

Na danwovor, snano sebyazan /y ø/ umdaus na mae koto. Za ryó hei viskena na /ø/ made, afto sebyazan utenkraizenabli na yok mellanlik sebyazan made. Na andra, afto noya sebyazan wrun utenkoina fu /e/ na kotówari. Ryó verszo tsiyaunen: na yottid, eins verszo ende kraisena [ɘ~ɞ] ⟨ö⟩, ale nis verszo niltid komsa [ɘ~ə] ⟨e⟩.

Kakutropos

Kakutropos na unya wovor akote mellanlik. Nilting komsa kalap yanna her.

Lepa Alvyol Payatsi Ngangi Horla
Hana m n ng ~ g
Bamba p  b t  d k
Bamfendo ts
Fendo f  v s  z sz  zs w ~ ŵ h
Slak r
Sebyazannen l y w

Kakutropos per sebyazan awen mellanti.

Fura Mellan Hina
Oba i  í u  ú
Mellan e  é ö ~ e o  ó
Una a  á

Na andra, hanasebyazan dekti kakuyena mit tolonpipo: ⟨ĩ ũ ẽ õ ã⟩