Ruru f'Ohm

Ruru f’Ohm eyn laki-e simpël per na fsgtona blizma hattaa fu zekrais. Aftoo myettanna heel fu Doyts dgin Georg Simon Ohm, dingsyiru dgin au laskusyiru dgin, na 1826 tosyi. Pravdözna na laki hyaar-e yokka zevirta I, virtana na zekrays, bli na sama kawarizma mitt na tgigaazma fu zedekizma, os zegussyo V-e, yokka suru na mellan fu ni owari fu zetsunaaga ding. Raz dgin fu sama kawarizma tuo zetsunaagazma G-e. Hyaar tak, ruru f’Ohm haysanna bli:

$I=G\cdot V$

li yokko I zevirta-e na ampir (A), V zegussyo-e na volt (V), aw G zetsunaagazma-e na siimens (S). Men plus-snyano yokka laki haysanna-e tak laskufras:

$V=I\cdot R$

li yokko V zegussyo-e, I zevirta-e na zekrays, aw R zekundur-e fu zetsunaaga ding (snyano, zekundur ding). Yoku brukna aftoo lasku pravda na plus mangë tiid grün na zesyiruzma, na plus mangë tiid implana mitt zekundur, yokka andërazma fu zetsunaagazma ($I={\frac {1}{G}}$). Laskutropos fu zekundur ohm-e (Ω).

Na dingsyiru, laki f’Ohm brukënna per na yokko haysana yoku-yoku andër aalmantazma fu laki yokka eyns pomyettana f’Ohm. Eyn tatoeba simpël hyaar-e, antaanna fu Gustav Kirchhoff:

$J=\sigma \cdot E$

li yokko J üngzizma-e fu zevirta na yokko-yokko na zekundur ding, E zedgongazma-e, aw σ (singma) zetsunaagazma-e yokka zelëzgnena na maxözënna.

Pravdözna na laki hyaar-e yokka zevirta yokka virtana na zekrais mitt zekundur, mitt plus oba zegussyo yokka suru na mellan fu ni owari fu zetsunaaga ding, plus oba-e. Zegussyo bli na sama kawarizma mitt na stürazma fu zevirta. Na andër plas-e, li zevirta yokka virtana na zekrays plus unna bliti, de zekundur plus oba bliti–zevirta bli na kundur kawarizma mitt na stürazma fu zekundur.