Difference between revisions of "Brukdjin:Amushpe"
No edit summary |
No edit summary |
||
| (8 kawariya namellan na sama brukdjin nai aukiyena) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
== Hàdji == | |||
Jäadaj, namäe f'un Amushpé (Na hanu: Mushp). Na 20s dag f'suksumuàj, 2021t (20.9.21), Viossa fynnénnä au kläani viskénnä. Na 2s dag f'präanmuàj 2022 (02.03.22) Viossadjin säadajéna owári ka ''Baggeshirutropos Livré Een'' (Na hanu: ''Baggelivré'') dan kakénnä. Miettä na sebjäa ka Viossa kakudjin, ''Baggelivré'' (Mit ''Ajnn Hschphulna Bides Njugovór)'' lestépitka livré os kaku viossinné. Jam 11,482kò, 24 lehti. Aftó livre endé lestebra livré ka un dan kakénnä viossinné, mén érgoima na ''Tajkäalivré, (TBD)'' (Mit Panekudjin), au ''Vimi f'Bérk na Velt,'' Zerisokläani tsùj Bérk, Vimi f'Berkläani Appalatcjia, au Bérkshäang na viossa. | |||
== Hanutròpos au Kakutropos == | == Hanutròpos au Kakutropos == | ||
| Line 9: | Line 12: | ||
|- | |- | ||
!oba | !oba | ||
| colspan="2" |i | | colspan="2" |i ⟨i,ii⟩ | ||
| rowspan="2" |y~ɨ | | rowspan="2" |y~ɨ ⟨y⟩ | ||
| colspan="2" |u~o | | colspan="2" |u~o ⟨u⟩ | ||
|- | |- | ||
!mellan | !mellan | ||
|æ | |æ ⟨a⟩ | ||
|ɛ | |ɛ ⟨e⟩ | ||
|ʌ [e] | |ʌ [e] | ||
|ɔ | |ɔ ⟨e,a,o⟩ | ||
|- | |- | ||
!una | !una | ||
| colspan="2" |a | | colspan="2" |a | ||
|ä | |ä ⟨äa⟩ | ||
| colspan="2" | | | colspan="2" | | ||
|} | |} | ||
| Line 41: | Line 44: | ||
| colspan="2" | | | colspan="2" | | ||
| | | | ||
|ɲ | |ɲ ⟨nj,nn⟩ | ||
| colspan="2" |ŋ | | colspan="2" |ŋ ⟨ng,ŋ,n,ň⟩ | ||
| | | | ||
|- | |- | ||
| Line 55: | Line 58: | ||
|k | |k | ||
|g | |g | ||
|ʔ | |ʔ ⟨'⟩ | ||
|- | |- | ||
!Bamfendo | !Bamfendo | ||
| colspan="2" | | | colspan="2" | | ||
| colspan="2" | | | colspan="2" |ts ⟨c⟩ | ||
|tʃ | |tʃ ⟨tch⟩ | ||
|dʒ | |dʒ ⟨j',tch⟩ | ||
| | | | ||
|tɕ | |tɕ ⟨tch,tcj⟩ | ||
| colspan="2" | | | colspan="2" | | ||
| | | | ||
| Line 72: | Line 75: | ||
|s | |s | ||
|z | |z | ||
| colspan="2" |ʃ | | colspan="2" |ʃ ⟨sh,s⟩ | ||
| | | | ||
|ɕ | |ɕ ⟨sh,x⟩ | ||
|x | |x ⟨h,x⟩ | ||
|χ | |χ ⟨h,x⟩ | ||
|ħ | |ħ ⟨gh,gx⟩ | ||
|- | |- | ||
!Ishkelik | !Ishkelik | ||
| Line 90: | Line 93: | ||
!R-zam | !R-zam | ||
| colspan="2" | | | colspan="2" | | ||
| colspan="2" |ɾ | | colspan="2" |ɾ ⟨r⟩ | ||
| colspan="2" | | | colspan="2" | | ||
|ɻ | |ɻ ⟨r⟩ | ||
| | | | ||
| colspan="2" | | | colspan="2" | | ||
| | | | ||
|} | |} | ||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
!Kiràjn | |||
|Aa Äa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Ŋŋ Oo Pp Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz | |||
|- | |||
!Namäe | |||
|A Anis Be Ce De E Eph Gé Haché Ij Je Ke Elé Emé Ené Enjé Oo Pé Eré Es Té Yu Vé Wa Xá Yé Zí | |||
|} | |||
== Glossarurù == | |||
====== Paśko ====== | |||
Amushpétròpos niltiid paśko brühkénnä, deki, mén hél strani. Sitt màfras tchigàu ka shimperfal, ttb: | |||
{| class="wikitable" | |||
|+Ytén paśko | |||
!Shimperfal | |||
|- | |||
|Un haissa Amushpe, mén mangédjin haissa un Mushp | |||
|- | |||
!Amushpefal | |||
|- | |||
|Amushpé haissénnä, mén na màdjin Mushp haissénnä | |||
|} | |||
Grüun aftó, màtiid -jéna/-énnä fal brühkénnä | |||
====== -jéna/-énnä ====== | |||
Màtiid "-énnä" brühkénnä na hél, mén jam een ruru na brühk. -énnä za miitzam, -jéna za sebjäazam. ttb: | |||
{| class="wikitable" | |||
|+-énnätròpos | |||
!-jéna | |||
!-énnä | |||
|- | |||
|shirujéna | |||
|shirénnä | |||
|- | |||
|hanujéna | |||
|hanénnä | |||
|- | |||
|mahajéna | |||
|mahénnä | |||
|} | |||
Alkò deki -énnä mahénnä, mén prostäa tàbkò deki -jéna mahénnä, grüun musti antäa sebjäazam pŕ mah. | |||
====== Kiràjnkléa ====== | |||
{| class="wikitable" | |||
|+Amushpékiràjnkléa | |||
!Bamzam | |||
!Umlaut | |||
!Carot | |||
|- | |||
|é, ú, á, í, ó | |||
|ä, äa, ë, ï | |||
|š, ň | |||
|} | |||
Bamzam kiràjnkléa màhsilba héldjong, ttb: kléa (kl.éa) | |||
Umlaut kiràjnkléa màhsebjäazam apäartchigàu, ë (ɘ~ɤ), ü (u~ʊ) ï (i~ɪ) | |||
Carot kiràjnkléa màhzam héltchigàu š (s~ʃ/sʲ) ň (n~ŋ) | |||
{| class="wikitable" | |||
|+ | |||
Ugokizam | |||
! colspan="2" |Een | |||
! colspan="2" |Ni | |||
|- | |||
| colspan="2" |è, ù, à, ì, ò | |||
| colspan="2" |ǐ | |||
|} | |||
Ogokizam een štolpénnä, hadji oba owari una. Li kò màhhobit (mà, tà, màh, auau) altiid ogokizam een brühkénnä. | |||
Ogokizam ni apäar plùhäaste, hadji na mellan, štolp héluna madé, au gjenshäang na mellan, prostäa na eenkò brühkénnäima (mǐ [mellan: migi]), mén miettä grüun prostäa nai shiru doko jam. | |||
Latest revision as of 14:57, 28 f’Kaiisamuai 2023
Hàdji
Jäadaj, namäe f'un Amushpé (Na hanu: Mushp). Na 20s dag f'suksumuàj, 2021t (20.9.21), Viossa fynnénnä au kläani viskénnä. Na 2s dag f'präanmuàj 2022 (02.03.22) Viossadjin säadajéna owári ka Baggeshirutropos Livré Een (Na hanu: Baggelivré) dan kakénnä. Miettä na sebjäa ka Viossa kakudjin, Baggelivré (Mit Ajnn Hschphulna Bides Njugovór) lestépitka livré os kaku viossinné. Jam 11,482kò, 24 lehti. Aftó livre endé lestebra livré ka un dan kakénnä viossinné, mén érgoima na Tajkäalivré, (TBD) (Mit Panekudjin), au Vimi f'Bérk na Velt, Zerisokläani tsùj Bérk, Vimi f'Berkläani Appalatcjia, au Bérkshäang na viossa.
Hanutròpos au Kakutropos
Sebjäazam
| fura | mellan | hiina | |||
|---|---|---|---|---|---|
| oba | i ⟨i,ii⟩ | y~ɨ ⟨y⟩ | u~o ⟨u⟩ | ||
| mellan | æ ⟨a⟩ | ɛ ⟨e⟩ | ʌ [e] | ɔ ⟨e,a,o⟩ | |
| una | a | ä ⟨äa⟩ | |||
Miitzam
| Lepa | Alveol | Za-alveol | Hinazam | Pakjatsi | Ngnagi | Hina | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hana | m | n | ɲ ⟨nj,nn⟩ | ŋ ⟨ng,ŋ,n,ň⟩ | |||||||
| Bamba | p | b | t | d | k | g | ʔ ⟨'⟩ | ||||
| Bamfendo | ts ⟨c⟩ | tʃ ⟨tch⟩ | dʒ ⟨j',tch⟩ | tɕ ⟨tch,tcj⟩ | |||||||
| Fendo | ɸ~f | v | s | z | ʃ ⟨sh,s⟩ | ɕ ⟨sh,x⟩ | x ⟨h,x⟩ | χ ⟨h,x⟩ | ħ ⟨gh,gx⟩ | ||
| Ishkelik | w | l | j | ||||||||
| R-zam | ɾ ⟨r⟩ | ɻ ⟨r⟩ | |||||||||
| Kiràjn | Aa Äa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Ŋŋ Oo Pp Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz |
|---|---|
| Namäe | A Anis Be Ce De E Eph Gé Haché Ij Je Ke Elé Emé Ené Enjé Oo Pé Eré Es Té Yu Vé Wa Xá Yé Zí |
Glossarurù
Paśko
Amushpétròpos niltiid paśko brühkénnä, deki, mén hél strani. Sitt màfras tchigàu ka shimperfal, ttb:
| Shimperfal |
|---|
| Un haissa Amushpe, mén mangédjin haissa un Mushp |
| Amushpefal |
| Amushpé haissénnä, mén na màdjin Mushp haissénnä |
Grüun aftó, màtiid -jéna/-énnä fal brühkénnä
-jéna/-énnä
Màtiid "-énnä" brühkénnä na hél, mén jam een ruru na brühk. -énnä za miitzam, -jéna za sebjäazam. ttb:
| -jéna | -énnä |
|---|---|
| shirujéna | shirénnä |
| hanujéna | hanénnä |
| mahajéna | mahénnä |
Alkò deki -énnä mahénnä, mén prostäa tàbkò deki -jéna mahénnä, grüun musti antäa sebjäazam pŕ mah.
Kiràjnkléa
| Bamzam | Umlaut | Carot |
|---|---|---|
| é, ú, á, í, ó | ä, äa, ë, ï | š, ň |
Bamzam kiràjnkléa màhsilba héldjong, ttb: kléa (kl.éa) Umlaut kiràjnkléa màhsebjäazam apäartchigàu, ë (ɘ~ɤ), ü (u~ʊ) ï (i~ɪ)
Carot kiràjnkléa màhzam héltchigàu š (s~ʃ/sʲ) ň (n~ŋ)
| Een | Ni | ||
|---|---|---|---|
| è, ù, à, ì, ò | ǐ |
Ogokizam een štolpénnä, hadji oba owari una. Li kò màhhobit (mà, tà, màh, auau) altiid ogokizam een brühkénnä.
Ogokizam ni apäar plùhäaste, hadji na mellan, štolp héluna madé, au gjenshäang na mellan, prostäa na eenkò brühkénnäima (mǐ [mellan: migi]), mén miettä grüun prostäa nai shiru doko jam.