Dzsijo
yaa aljin! un jiyo, ein lerajin, leradanun viossa per akotê 3 muai ima. endên apar ñojin, mena un imawen leradan mangemange ting tsui viossa.
vintuadag (sintudag men f viossa) f un 27d vapamuai 2022t (zamisalijin). hanukin anglossa, jongossa, au apar mêlayossa.
gustun mach machossa, spil hammasbasu, kaku kompyudwaibma auau.
zantumam
yamm unna zantumam f un.
| midzan | plas→ | lepa | alviol | alviolkruxa | hinakruxa | gorla | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| fal→ | utenkoi | mitkoi | utenkoi | mitkoi | utenkoi | mitkoi | utenkoi | mitkoi | utenkoi | |
| hana | m | n | ɲ | ŋ | ||||||
| bamba | p | b | t | d | k | ɡ | (ʔ) | |||
| bambadefendo | t͡s | d͡z | t͡ɕ | d͡ʑ | ||||||
| fendo | f | v | s | z | ɕ | (ʑ)[1] | x | h | ||
| r-lik zan | ɾ | |||||||||
| sebiazannen | w | l | j | |||||||
| sebiazan | plas→ | fura | mellan | hina | |
|---|---|---|---|---|---|
| fal→ | naikraislik | kraislik | naikraislik | kraislik | |
| oba | i | y | ɯ~u | ||
| mellan | ɛ~e | (ø)[2] | ə | ɔ~o | |
| unna | a~ɑ | ||||
zanruul
- nai yamm nirazmidzan au kataisebiazan.
- /n/, /t/, /d/ deki bli [ɳ], [ʈ], [ɖ] de au za /ɾ/.
- /p/, /t/, /k/ deki bli [p̚], [t̚], [k̚] na owari silba; /b/, /d/, /g/ deki bli [p], [t], [k] na owari silba.
- deki yamm [ʔ] na mellan ni sebiazan iñe qigau silba. (ttb: fu un [fɨʔun])
- /ɾ/ deki bli [r] za midzan.
- /x/ deki bli [χ] za unnalik sebiazan, [ç] za obalik sebiazan.
- /j/ deki bli [ʝ] de /i/ os /y/.
kakutro
unna yamm kakutro f un. yamm mange tro f kaku sama zan.
alfakrun
yamm ni fal f alfakrun --- gammel au ño. ting iñe midori es kawari.
| a | b | c | d | e | ê | f | g | h | i | j | k | l | m | n | ñ | o | (ö) | p | q | r | s | t | u | ü | v | w | x | y | z |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| a~ɑ | b | k~t͡s[3] | d | ɛ~e~ə | ə | ɸ~f | g | h | i~j | d͡ʑ~d͡ʒ | k | l | m | n | ɲ | ɔ~o | (œ~ø) | p | t͡ɕ~t͡ʃ | ɾ~r | s | t | ɯ~u~w | y | v | w | ɕ~ʃ | j | z |
| a | b | c | d | e | ë | f | g | h | i | j | k | l | m | n | o | (ö) | p | r | s | t | u | v | w | y | z |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| a~ɑ | b | t͡s | d | ɛ~e | ə | ɸ~f | g | h | i~j | j | k | l | m | n | ɔ~o | (œ~ø) | p | ɾ~r | s | t | ɯ~u~w | v | w | y | z |
awen yamm nirazkirain au treirazkirain. ting iñe rü nai brukena iñe ñotro, midori mono brukena iñe ñotro, kiero yokutid brukena iñe ñotro.
| ch | cs | dz | dzs | ng | nj | sc | sz | ts | (zs) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| x | t͡ɕ~t͡ʃ | d͡z | d͡ʑ~d͡ʒ | ŋ | ɲ | ɕk~ʃk | ɕ~ʃ | t͡s | (ʑ~ʒ) |
anderruul
yokutid awen yamm mit akyut kirain (á, é, í, ó, ú, ű) f jongsilba (ttb: ákkurat, ocháre) mena afto mangetid mono koske opeta.
hanutro
mangetid (nai altid) brukun festako os tsunagako, danki na glossaruul f lunamik. f suruko charun afto.
| da | suruko | yena | vil/treng[4] | tid | deki | ak/nai | spür | surujin | mono/awen |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| da- | (ko) | -(y)ena- | -vil- | -dan-, -ha(ji)-[5] | -ki- | -nai- | -we- | -(u)n-, -v(i)- | -mon(o)-, -(a)wen- |
| -bli- | -ima-, -imau(en)-, -en(d)ê- | -tsa- | -d(u)-, -(do)k- | ||||||
| -treng- | -mir-, -(owa)ri-[5] | -ti- | -s(or)-, -h(e)i- |
ttb:
- un nai xiru dan. = xirudannain.
- dok vil mir nam we? = vilk nammirwe?
- un nai deki hanu dan afto. = hanudankinain afto.
- deki nai we vi spil? = spilkinaiwev?
- ↑ mono yamm iñe [d͡ʑ], li nai altid kawari na [ɕ]
- ↑ nai yamm iñe ko, men deki hanuyena koske [y] bli plusunnalik.
- ↑ /k/ mono yamm iñe mangeraz midzan ka awen char bambamidzan, li nai de /t͡s/.
- ↑ li "vil", "bli", "treng" iñe fras sebia suruko, afto ruul duaibmatrengnai.
- ↑ 5,0 5,1 owari au haji wenkibli suruko. li afto, -dan, -ima au -mir bli za owari au haji.