Alb

Jaa aldjin, un Alb, un vonashirutroposdjin, tulladan viossa diskord server made 2 ergomuai 2022 de sejena zeriso fu jan Misali au blidan Viossadjin 29 suksumuai 2022. Una sintuadag 25 pranmuai 1998 au un Italilant kara de hanu italiossa au shiru awen anglossa, fransossa, espanjossa au apar zhongguossa, au deki fshto ander glossa hanujena hei long Italilant.

Ma

ama glosfu un sa ti italiossa, de zam fu viossa fu un apar italiossalik, men jam awen ander zam au nildjin shiru ka ti sluchamir mit kawarizam.

Hanutro

Mitzam tumam

Tropos↓	Plas→	Riogholepa-lepahammas		Hammas-alveol		Hinaalveol-paliatsi		Hinakrysha		Glossanen-gorla
	Fal→	Yttenkoi	Koilik	Yttenkoi	Koilik	Yttenkoi	Koilik	Yttenkoi	Koilik	Yttenkoi
Hana			m		n		ɲ		ŋ
Bamba		p	b	t	d			k	ɡ	q
Fendo		f	v	θ	ð			x	ɣ	h
S-lik fendo				s	z	ʃ	ʒ
S-lik bambadefendo				t͡s	d͡z	t͡ʃ	d͡ʒ
Flanka Sebiazamnen					l		ʎ
Sebiazamnen			w				j		w
R-lik					r

Sebiazam tumam

Aukiatai↓	Plas→	Fura		Mellan	Hina
	Fal→	Yttenkrais	Kraislik	Yttenkrais	Kraislik
Kinijena		i	y		u
Han		e	ø		o
Aukijena				a

Kakutro

Alfakrun

Kirain au kirainklani na alfakrun: Aa, Bb, Cc, Dd, Ee, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp, Qq, Rr, Ss, Tt, Uu, Vv, Ww, Yy, Zz.

⟨a⟩ anena [ä(ː)] (os [ä̃] na silba owarjena mit ana mitzàm).

⟨à⟩ anena [ä(ː)] (os [ä̃] na silba owarjena mit ana mitzàm) au brukena mono koske na asobena silba ka perpa ruru fu asobasma.

⟨â⟩ anena [ä(ː)] (os [ä̃ː] na silba owarjena mit ana mitzàm) au mono brukena koske ruru fu sebjazàm pitkasma perpena.

⟨ä⟩ anena [æ] (os [æ̃] na silba owarjena mit ana mitzàm).

⟨b⟩ anena [b]; tyigau zam koske ⟨bh⟩.

⟨c⟩ anena [ɬ].

⟨d⟩ anena [d̪] (os [d̠] koske de ⟨dy⟩); tyigau zam koske ⟨dx⟩ os ⟨dh⟩.

⟨e⟩ anena [e(ː)] (os [ẽ] na silba owarjena mit ana mitzàm) koske na nai asobena silba, os na asobena silba li: aukjena, os owarjena mit ⟨n⟩ os ⟨m⟩ de bamba mitzàm, os koske de [j] os [w]; anena [ɛ] (os [ɛ̃] na silba owarjena mit ana mitzàm) al andertìd.

⟨é⟩ anena [e(ː)] (os [ẽ] na silba owarjena mit ana mitzàm) au brukena mono koske na asobena silba ka perpa ruru fu asobasma os fu aukisma fu sebjazàm.

⟨è⟩ anena [ɛ(ː)] (os [ɛ̃] na silba owarjena mit ana mitzàm) au brukena mono koske na asobena silba ka perpa ruru fu asobasma os fu aukisma fu sebjazàm.

⟨ê⟩ anena [e(ː)] (os [ẽː] na silba owarjena mit ana mitzàm) au mono brukena koske ruru fu sebjazàm pitkasma perpena.

⟨ë⟩ anena [ə] (os [ə̃] na silba owarjena mit ana mitzàm)

⟨f⟩ anena [f]; tyigau zam koske ⟨pf⟩.

⟨g⟩ anena [ɡ] (os [ɟʲ] koske de ⟨j⟩, os [ɡ̟] koske de fura sebjazàm); tyigau zam koske ⟨gh⟩.

⟨h⟩ anena [x] (os [ħ] koske na owari fu silba os [çʲ] koske de ⟨j⟩); tyigau zam koske ⟨gh⟩, ⟨ph⟩, ⟨sh⟩, ⟨zh⟩, ⟨tsh⟩.

⟨ḥ⟩ brukena za bamba mitzàm pér maa luftlik ([ʰ] koske za ütteknoi, [ʱ] koske za koilik).

⟨i⟩ anena [i(ː)] (os [ĩ] na silba owarjena mit ana mitzàm); anena [j] za ⟨a⟩, ⟨e⟩,⟨o⟩, ⟨ö⟩ os ⟨u⟩.

⟨ì⟩ anena [i(ː)] (os [ĩ] na silba owarjena mit ana mitzàm) au brukena mono koske na asobena silba ka perpa ruru fu asobasma.

⟨î⟩ anena [i(ː)] (os [ĩ] na silba owarjena mit ana mitzàm) au mono brukena za ⟨a⟩, ⟨e⟩,⟨o⟩, ⟨ö⟩ os ⟨u⟩.

⟨ï⟩ anena [ɪ] (os [ɪ̃] na silba owarjena mit ana mitzàm).

⟨j⟩ anena [j] au mono brukena de sebjazàm; tyigau zam koske ⟨tj⟩ na owari fu kotoba.

⟨k⟩ anena [k] (os [cʲ] koske de ⟨j⟩, os [k̟] koske de fura sebjazàm); tyigau zam koske ⟨kʻ⟩.

⟨l⟩ anena [l] (os [l̪] koske de ⟨d⟩ os ⟨t⟩, os [l̄ʲ] koske de ⟨ty⟩ os ⟨dy⟩, os [ɭ] koske za ⟨g⟩ os ⟨k⟩); chigau zam koske ⟨ly⟩, ⟨lʻ⟩.

⟨m⟩ anena [m].

⟨n⟩ anena [n] (os [ɱ] koske de ⟨f⟩ os ⟨v⟩, os [n̪] koske de ⟨d⟩ os ⟨t⟩, os [n̄ʲ] koske de ⟨ty⟩ os ⟨dy⟩, os [ɲ] koske de ⟨gj⟩ os ⟨kj⟩, os [ŋ] koske de ⟨g⟩, ⟨gh⟩, ⟨k⟩ os ⟨h⟩); chigau zam koske ⟨ny⟩.

⟨ň⟩ anena [ŋ].

⟨ñ⟩ brukena za sebjazàm pér maa analik ([  ̃]).

⟨o⟩ anena [ɔ(ː)] (os [ɔ̃] na silba owarjena mit ana mitzàm) koske na asobena silba; anena [o] (os [õ] na silba owarjena mit ana mitzàm) koske na nai asobena silba.

⟨ó⟩ anena [o(ː)] (os [õ] na silba owarjena mit ana mitzàm) au mono brukena na asobena silba ka perpa ruru fu aukisma fu sebjazàm.

⟨ò⟩ anena [ɔ(ː)] (os [ɔ̃] na silba owarjena mit ana mitzàm) au mono brukena na asobena silba ka perpa ruru fu asobasma.

⟨ö⟩ anena [ø̞(ː)] (os [ø̞̃] na silba owarjena mit ana mitzam).

⟨p⟩ anena [p]; chigau zam koske ⟨ph⟩, ⟨pf⟩.

⟨q⟩ anena [ǃ͡¡].

⟨r⟩ anena [ⱱ̟] (au jokutìd [ʙ] koske za ⟨p⟩, ⟨b⟩.

⟨ṛ⟩ anena [ʀ].

⟨ř⟩ brukena za sebjazàm pér maa R-lik ([ ˞ ]).

⟨s⟩ anena [s] koske za al mitzàm os de ütteknoi mitzàm au na addyi fu kotoba; anena [z] de koilik mitzàm au mellan sebjazàm ([j] au [w] sama sebjazàm pr afto); tyigau zam koske ⟨sy⟩, ⟨sx⟩, ⟨sh⟩, ⟨ts⟩ os ⟨tsh⟩.

⟨ṣ⟩ anena [s] au brukena mono koske ⟨s⟩ ti [z].

⟨t⟩ anena [t̪] (os [t̠] koske de ⟨ch⟩); tyigau zam koske ⟨th⟩, ⟨ts⟩, ⟨ty⟩, ⟨tsh⟩, ⟨tx⟩, os ⟨tj⟩ na owari fu kotoba.

⟨u⟩ anena [u(ː)] (os [ũ] na silba owarjena mit ana mitzàm); anena [w] za ⟨a⟩ os ⟨e⟩.

⟨ù⟩ anena [u(ː)] (os [ũ] na silba owarjena mit ana mitzàm) au brukena mono koske na asobena silba ka perpa ruru fu asobasma.

⟨ü⟩ anena [y(ː)] (os [ỹ] na silba owarjena mit ana mitzam).

⟨ū⟩ anena [y(ː)] (os [ỹ] na silba owarjena mit ana mitzam) au brukena mono koske na asobena silba ka perpa ruru fu asobasma.

⟨v⟩ anena [v].

⟨w⟩ anena [w] au mono brukena de sebjazàm.

⟨x⟩ anena [ǀ]; tyigau zam koske ⟨sx⟩, ⟨dx⟩ os ⟨tx⟩.

⟨y⟩ nai ar zam na sebja, da se ⟨ny⟩, ⟨ly⟩, ⟨sy⟩, ⟨ty⟩, ⟨zy⟩ os ⟨dy⟩.

⟨z⟩ anena [z] na owari fu kotoba; anena [d.d͡z] mellan sebjazàm; anena [d͡z] al andertìd; tyigau zam koske ⟨zh⟩ os ⟨zy⟩.

⟨ẓ⟩ anena [z] au mono brukena koske ⟨z⟩ au ⟨s⟩ nai ti [z].

⟨ʻ⟩ anena [ʔ] koske za sebjazàm os na addyi fu kotoba; brukena za mitzàm pér maa ňànilik ([ˤ]); tyigau zam koske ⟨kʻ⟩.

Kirainklani

⟨dh⟩ anena [ð].

⟨dx⟩ anena [ɟ͡ʑ].

⟨dy⟩ anena [d̠͡ʒ].

⟨gh⟩ anena [ɣ].

⟨kʻ⟩ anena [q].

⟨ly⟩ anena [ʎ] na addyi fu kotoba; anena [ʎ.ʎ] mellan sebjazàm.

⟨ny⟩ anena [ɲ] na hadzhi fu kotoba; anena [ɲ.ɲ] mellan sebjazam.

⟨ph⟩ anena [ɸ].

⟨pf⟩ anena [p͡ɸ].

⟨sh⟩ anena [ʂ].

⟨sy⟩ anena [ʃ.ʃ] mellan sebjazàm; anena [ʃ] al andertìd.

⟨sx⟩ anena [ɕ].

⟨th⟩ anena [θ].

⟨tj⟩ anena [t̪ʲ] na owari fu kotoba; [t̪ʲj] al andertìd.

⟨ts⟩ anena [t.t͡s] mellan sebjazàm; anena [t͡s] al andertìd.

⟨tsh⟩ anena [ʈ͡ʂ].

⟨tx⟩ anena [c͡ɕ].

⟨ty⟩ anena [t̠͡ʃ].

⟨zh⟩ anena [ʐ].

⟨zy⟩ anena [ʒ].

Pitka mitzàm

Pitka mitzam (mono pér mitzam nai altid pitka) kakena mit:

• ni sama kotoba pér ein kirain zam;
• ni sama kotoba fu eins kotoba fu kirainklani de nis kotoba kirainklani pér al kirainklani.

Kirainklani na festako

Na festako deki jam neo kirainklani ka nai ar oba, àftei kirainklani anena akote altid lik na sebja ekso:

• koilik bamba de ütteknoi bamba sama plas (os àmmas bamba de àlveol os inaàlveol S-lik bambadefendo) anena sama plas men pitka au ütteknoi (au luftlik li nis zam luftlik);
• ütteknoi bamba de koilik bamba sama plas (os àmmas bamba de àlveol os inaàlveol S-lik bambadefendo) anena sama plas men pitka au koilik (au luftlik li nis zam luftlik).

Asobasma

Pér ruru fu asobasma asob altìd na letste sebjazàm kirainklani ([j] os [w] de sebjazàm) li jam; na nis owaris sebjazàm li nai jam.

Na kotoba ka perpa afto ruru jam kiraimpipo pér maa klar doko asob.